ចាប់តាំងពីរដូវកាន់បិណ្ឌបានចូលដល់ភ្លាម ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលគោរពស្រឡាញ់ព្រះពុទ្ធសាសនា បាននាំគ្នាទៅវត្តអារាម ដើម្បីបំពេញនូវកតញ្ញុតាធម៌ដឹងគុណចំពោះអ្នកដែលធ្លាប់ធ្វើសេចក្តីល្អដល់ខ្លួនតាមទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីជាតិនិងសាសនា។ រូបភាពជាច្រើនត្រូវបានគេបង្ហាញនៅលើបណ្ដាញសង្គម ទាំងផ្នែកវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមាន។ ក្នុងនោះក៏ឃើញមានអ្នកនយោបាយ និស្សិត បញ្ញវន្ត រួមទាំងព្រះសង្ឃនិងអតីតព្រះសង្ឃផងដែរ បានបង្ហាញនូវការព្រួយបារម្ភរបស់ខ្លួនចំពោះឱនភាពសេដ្ឋកិច្ចជាតិ ដោយអ្នកខ្លះបានលើកឡើងថា៖ ការយកដុំបាយទៅបោះចោលនៅក្នុងវត្តអារាមបែបនេះ វាពិតជារឿតឥតប្រយោជន៍ណាស់ ជាការមិនគិតគូរអាណិតដល់កសិករដែលជាអ្នកដាំដុះ នាំឱ្យខូចខាតដល់សេដ្ឋកិច្ចជាតិ ប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថានវត្តអារាម រហូតមានអ្នកខ្លះបានបញ្ចេញទស្សនៈឱ្យលុបបំបាត់ប្រពៃណីនេះចោលផងក៏ឃើញមាន ដោយលើកឡើងថាវាមិនមានក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ។ល។ ជាដើម។

ក្នុងនាមជាអ្នកគោរពស្រឡាញ់ព្រះពុទ្ធសាសនា និងក៏ជាអ្នកចូលចិត្តតាមដានវិស័យសេដ្ឋកិច្ចមួយរូបផងដែរនោះ ខ្ញុំពិតជាមានភាពរីករាយណាស់ដែលបានឃើញអ្នកនយោបាយ និស្សិត បញ្ញវន្ត ទាំងផ្នែកពុទ្ធចក្រនិងអាណាចក្រ បានយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើវិស័យទំាងពីរនេះ។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ខ្ញុំក៏មានការព្រួយបារម្ភផងដែរចំពោះការលើកឡើងមួយចំនួន ដែលមិនបានឈរលើជ្រុងសេដ្ឋកិច្ចនយោបាយ ឬជ្រុងសង្គមប្រពៃណីសាសនាពិតប្រាកដ និងពឹងផ្អែកតែលើរូបភាពពីរបីសន្លឹកនៅក្នុងបណ្ដាញសង្គមហើយក៏នាំគ្នាតិះទៀនតម្លៃវត្តអារាមប្រពៃណីសាសនាជារួមតែម្ដង។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះ ខ្ញុំនឹងលើកយកនូវចំនុចពីរសំខាន់ៗគឺ៖ សេដ្ឋកិច្ចនយោបាយ និងសង្គមប្រពៃណីសាសនា មកធ្វើការបកស្រាយ តាមការយល់ដឹងបន្តិចបន្តួចរបស់ខ្ញុំនៅក្នុងវិស័យទាំងពីរនេះ។

បន្ទាប់ពីសង្រ្គាមកាំភ្លើងឬសង្គ្រាមក្ដៅត្រូវបានបញ្ចាប់ សង្រ្គាមត្រជាក់ឬការប្រកួតប្រជែងគ្នាផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចបានក្លាយជាប្រធានបទដែលគេនិយមលើកយកមកពិភាក្សាច្រើនជាងគេ ក្នុងគោលបំណងបង្ហាញពីភាពរីកចម្រើនឬអន់ថយរបស់ប្រទេសនីមួយៗនៅក្នុងពិភពលោក។ ដើម្បីសេដ្ឋកិច្ចជាតិរីកចម្រើន ប្រទេសនីមួយៗបានជ្រើសរើសយកប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចណាដែលស្របទៅនឹងគោលនយោបាយរបស់ពួកគេ។ ប្រទេសដែលអនុវត្តគោលនយោបាយសង្គមនិយមដូចជាសហភាពសូវៀត ចិន ឬប្រទេសរណបជាមួយនឹងប្រទេសទាំងពីរនេះបានជ្រើសរើសអនុវត្តតាមប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចផែនការណ៍។ ចំណែកឯប្រទេសកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប រួមទាំងកម្ពុជានិងប្រទេសសេរីជាច្រើនទៀតនោះ បានជ្រើសរើសអនុវត្តតាមប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចមូលធននិយម ឬសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារបាតដៃអរូបិយ៍របស់អាដាំ ស្មីត។ សេរីភាពនៅក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម ការប្រកួតប្រជែងខ្ពស់ ទីផ្សារធំទូលាយ ភាពច្នៃប្រឌិតនិងការបង្កើតថ្មីៗនៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ បានធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សាររបស់អាដាំ ស្មីត បានទទួលជ័យជំនះលើរបបសង្គមនិយម។ បរាជ័យនៅក្នុងសង្រ្គាមត្រជាក់នេះ បានធ្វើឱ្យសហភាពសូវៀតដួលរលំ ហើយក៏បានធ្វើឱ្យប្រទេសសង្គមនិយមមួយចំនួនដូចជាចិនជាដើម ប្ដូរមកអនុវត្តប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីវិញដែរ ដើម្បីជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន។

គោលនយោបាយសាកលភាវូបណីយកម្ម និងការរីកចម្រើនផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា បានពង្រីកឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារកាន់តែធំទូលាយ និងបានសម្រួលដល់ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិកាន់តែមានភាពងាយស្រួលជាងមុន។ ទន្ទឹមនឹងភាពងាយស្រួលនេះ ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារនេះក៏មានហានិភ័យខ្ពស់ដែរ ប្រសិនបើសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសណាមួយជាពិសេសគឺប្រទេសអ្នកមានតែម្ដង បើពួកគេមានសុខភាពមិនល្អនោះ វានឹងងាយឆ្លងដល់ប្រទេសដទៃទៀតណាស់។ ជាក់ស្ដែងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកឆ្នាំ ១៩២៩ ដែលបានផ្ទុះចេញពីភាពចលាចលនៃទីផ្សារមូលបត្រសហរដ្ឋអាមេរិក, វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុអាស៊ីឆ្នាំ ១៩៩៧, វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុពិភពលោកឆ្នាំ ២០០៧-២០០៨ ដែលកើតចេញពីបញ្ហាវិស័យហិរញ្ញវត្ថុនៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្រោយពេលមានការអនុម័តកម្ចីទិញអចលទ្រព្យដែលមានហានិភ័យខ្ពស់ (Subprime Loan), ហើយថ្មីៗនេះគឺវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដែលកើតចេញពីជម្ងឺឆ្លងកូរ៉ូណាដែលផ្ដើមចេញពីប្រទេសចិននេះតែម្ដង។ វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចធំៗទាំងអស់នេះ គឺសុទ្ធតែកើតឡើងពីភាពលោភលន់និងការចង់រីកចម្រើនឥតដែនកំណត់របស់មនុស្សទាំងអស់ មិនធ្លាប់ឃើញមានវិបត្តិមួយណាកើតចេញពីសាសនវិធីឡើយ។

វិបត្តិជម្លឺឆ្លងកូរ៉ូណានេះបានធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកជាប់គាំងយ៉ាងខ្លាំងដោយសារតែសង្វាក់ផលិតកម្ម និងវិស័យផ្សេងៗទៀតដូចជាវិស័យទេសចរណ៍និងវិស័យអប់រំ ។ល។ ត្រូវបានផ្អាក់ឈប់ដំណើរការ ដែលធ្វើឱ្យអត្រានិកម្មភាព ឬភាពអត់ការងារធ្វើបានកើនឡើង ចំណូលប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាជនមានការធ្លាក់ចុះជាលំដាប់ ដែលធ្វើឱ្យពួកគេសម្រេចចិត្តអនុវត្តតាមគោលការណ៍សភាពធម្មតាតាមបែបគន្លងថ្មី (The New Normal) ក្នុងគោលបំណងរឹតត្បិតការចាយវាយប្រចាំថ្ងៃ។ ការរឹតត្បិតការចាយវាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗនេះ នឹងធ្វើឱ្យគោលនយោបាយកំណើនសេដ្ឋកិច្ចជួបវិបត្តិ ផលទុនសរុបក្នុងស្រុក (GDP) ធ្លាក់ចុះ ចំណូលប្រចាំឆ្នាំរបស់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗក៏ធ្លាក់ចុះតាមនោះដែរ។

កម្ពុជាដែលធ្លាប់តែទទួលបានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ចាប់ពី ៦-៧ ភាគរយ ពីសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ក៏គេចមិនផុតពីការវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចមួយនេះដែរ បើទោះបីជារដ្ឋាភិបាលប្រទេសនេះ អាចគ្រប់គ្រងជម្ងឺរឆ្លងនេះបានល្អយ៉ាងណាក៏ដោយ។ បើយោងតាមការព្យាករណ៍របស់ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី កម្ពុជានឹងទទួលរងផលប៉ះពាល់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចអាក្រក់បំផុតដោយសារវិបត្តិនេះ ដែលគិតជាទឹកប្រាក់មានប្រមាណ ៣៩០ លានដុល្លារអាមេរិក (ស្មើនឹង ១,១៥ នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប) ហើយកំណើនសេដ្ឋកិច្ចនឹងធ្លាក់មកនៅត្រឹម ២,៣ ភាគរយវិញនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២០នេះ។ បន្ថែមពីនេះទៀត ការដកហូតការអនុគ្រោះពន្ធពីសហភាពអឺរ៉ុប ២០ ភាគរយមកលើការនាំផលិតផលចេញរបស់កម្ពុជាទៅកាន់ទីផ្សារអឺរ៉ុបនោះ ក៏កាន់តែធ្វើឱ្យវិស័យកសិកម្មនិងឧស្សាហកម្មកម្ពុជាជួបវិបត្តិមួយកម្រិតទៀតដែរ (សូមរកអានបន្ថែមអត្ថបទស្ដីពី កូវិដ ១៩៖ ផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គម របស់លោកស្រីជា មុយគីម)។

សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារនេះគឺអាស្រ័យលើការការផ្គត់ផ្គង់និងតម្រូវការ។ សត្រូវដ៏ធំបំផុតរបស់ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចនេះគឺអ្នកបរិភោគ (Consumers) មិនព្រមចាយលុយ (ដោយសារតែគ្មានលុយចាយ ឬមានលុយដែរតែមិនហ៊ានចាយ ដោយសារតែចំណូលធ្លាក់ចុះ) ដែលធ្វើឱ្យទីផ្សារជាប់គាំង និងបណ្ដាលឱ្យសហគ្រាស ក្រុមហ៊ុន ឬឧស្សាហកម្មនានាប្រឈមនឹងការក្ស័យធន។ បើធ្លាក់ដល់ចំនុចនេះសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារស៊េរីបាតដៃអរូបិយ៍ដែលមិនចង់ឱ្យរដ្ឋលូកដៃចូលទៅលើវិស័យឯកជនរបស់អាដាំ ស្មីត លែងមានប្រសិទ្ធភាពហើយ។ រដ្ឋអាចនឹងលូកដៃចូលតាមរយៈការចាក់សាច់ប្រាក់ (Capital Injection Bailout) ចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនឬសហគ្រាសនោះដើម្បីស្រោចស្រង់ពួកគេពីការក្ស័យធនដូចអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកធ្លាប់បានធ្វើក្នុងអំឡុងវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ ២០០៧-២០០៨។ ការធ្វើបែបនេះដ្បិតថាអាចជួយសង្រ្គោះក្រុមហ៊ុនធំៗពីការក្ស័យធនបានមែន ប៉ុន្តែរដ្ឋក៏អាចប្រឈមមុខនឹងការរិះគន់របស់ពលរដ្ឋថាយកលុយដែលពលរដ្ឋបង់ពន្ធទៅជួយតែក្រុមហ៊ុនធំៗផងដែរ។ វិធីម្យ៉ាងទៀត រដ្ឋអាចអនុវត្តតាមទ្រឹស្ដីសេដ្ឋកិច្ចលោកចនមេណាតខេនតាមរយៈការបញ្ចុះអត្រាការប្រាក់នៅតាមធនាគារ និងរដ្ឋត្រូវចំណាយធនធានដើម្បីវិនិយោគទៅលើវិស័យហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ក្នុងគោលបំណងបង្កើនតម្រូវការទីផ្សារ។ យុទ្ធសាស្រ្ដបែបនេះគឺរដ្ឋតែងតែធ្វើដោយការប្រុងប្រយ័ត្នបំផុត ព្រោះថាបើមិនដូច្នោះទេ វានឹងធ្វើឱ្យអតិផរណាឡើងខ្ពស់ ដែលអាចនឹងបង្ករជាវិបត្តិដល់ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មបន្ថែមទៀត។

ការលើកឡើងពីទិដ្ឋភាពទូទៅបែបនេះ ព្រោះខ្ញុំចង់បង្ហាញថាតើការបោះបាយបិណ្ឌវាពិតជានាំឱ្យអន្តរាយសេដ្ឋកិច្ចជាតិខ្មែរធ្ងន់ធ្ងរ ដូចការលើកឡើងមួយចំនួនដែរឬទេ។ ឧទាហរណ៍ថា៖ អ្នកទៅបោះបាយបិណ្ឌម្នាក់ ត្រូវចំណាយប្រាក់ទៅលើទៀនធូប និងបាយបិណ្ឌជាធម្យមអស់ ១ ដុល្លារចុះ។ យើងយក ១ ដុល្លារ ទៅគុណនឹង ១៦ លាននាក់ស្មើ ១៦ លានដុល្លារ។ ១៦ លានដុល្លារក្នុងថ្ងៃ គុណនឹង ១៤ ថ្ងៃ ស្មើនឹង ២២៤ លានដុល្លា។ ដូច្នេះប្រសិនបើប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាទាំងអស់នាំគ្នាទៅបោះបាយបិណ្ឌគ្រប់ទាំង ១៤ ថ្ងៃមែននោះ សាច់ប្រាក់ ២២៤ លាន ដុល្លារ នឹងធ្វើចរាចរណ៍នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ហើយសាច់ប្រាក់ទាំងនោះនឹងហូរចូលទៅក្នុងវិស័យសិប្បកម្មទៀនធូបនិងវិស័យកសិកម្ម ដែលអាចពង្រីកទីផ្សារកសិករបន្ថែមមួយកម្រិតទៀតផងដែរ។ កម្ពុជាមានវត្តប្រមាណជិតប្រាំពាន់វត្ត ខ្ញុំសូមគិតជាមធ្យមថាក្នុងមួយវត្តមានមនុស្សទៅបោះបាយបិណ្ឌ ៥០ នាក់ចុះ (វត្តខ្លះមានច្រើន វត្តខ្លះមានតិច) ដូច្នេះមួយថ្ងៃមានមនុស្សទៅវត្តប្រមាណតែ ២៥០,០០០នាក់ប៉ុណ្ណោះ។

សាច់ប្រាក់ដែលធ្វើចរាចរណ៍នេះ គឺមិនមែនហូរចូលទៅក្នុងគណនីធនាគារក្រុមហ៊ុនបរទេសដូចជា Apple, Samsung, Huawei, LG, Starbucks, Amazon, The Pizza Company, Microsoft, Adidas, Nike, Puma, Mercedes-Benz, Audi, Toyota, BMW, Honda, Tesla Inc, Ford, Nissan, ក្រុមហ៊ុនស្រាបៀរ ឬអំពើអបាយមុខដែលបង្ករចលាចលក្នុងសង្គមអ្វីនោះទេ ប៉ុន្តែផ្នែកខ្លះនៃការចំណាយនេះវានឹងចូលក្នុងវត្តអារាមដែលមានព្រះសង្ឃសិស្សនិស្សិតរាប់សែននាក់ដែលកំពុងស្នាក់រៀននៅទីនោះ ហើយមួយផ្នែកទៀតនោះ វានឹងធ្លាក់ទៅដល់ដៃសិប្បករនិងកសិករអ្នកផលិតក្នុងស្រុកផងដែរ។ នៅក្នុងវិស័យមីក្រូសេដ្ឋកិច្ច ពុទ្ធសាសនាណែនាំមនុស្សឱ្យចេះបែងចែកទ្រព្យដែលរកបានមកឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពគឺ៖ ក) ២៥ ភាគរយទុកចិញ្ចឹមជីវិតនិងធ្វើបុណ្យទាន ខ)៥០ ភាគរយទុកវិនិយោគលើអាជីវកម្ម និង គ)២៥ ភាគរយសន្សំទុកក្រែងមានគ្រោះអាសន្នណាមួយកើតឡើង។ បើយើងក្រឡែកមកមើលការចំណាយប្រាក់របស់ប្រជាពរដ្ឋខ្មែរមួយរូបទៅលើការបោះបាយបិណ្ឌ ៤០ ឆ្នាំ ក៏នៅមិនទាន់ស្មើនឹងការចំណាយប្រាក់ទៅលើ iPhone ស៊េរីថ្មីចុងក្រោយមួយគ្រឿងផង (នេះត្រឹមតែជាទូរសព្ទមួយគ្រឿងទេ មិនទាន់គិតដល់រឿងឡានផង)។

បន្ទាប់ពីបានលើកឡើងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចហើយ ខ្ញុំសូមបង្វែរអារម្មណ៍មិត្រអ្នកអានឱ្យមកក្រឡែកមើលលើផ្នែកសង្គមវប្បធម៌សាសនាម្ដងថាតើសាសនវិធីមួយនេះ ពិតជាបង្ករហានិភ័យដល់ការលូសលាស់ផ្នែកសតិបញ្ញាស្មារតីយុវជនខ្មែរ ដូចការលើកឡើងមួយចំនួនដែរឬទេ? ដើម្បីងាយយល់ សូមអនុញ្ញាតឱ្យខ្ញុំបែងចែកសាសនវិធីទៅជា ៤ សកម្មភាពសំខាន់ៗផងចុះគឺ៖ ក)ការក្រោកពីព្រលឹម, ខ)ការស្ដាប់ទំនួញប្រែតនិងការស្ដាប់ការស្វាធ្យាយបរាភវសូត្រ (ការណែនាំឱ្យចៀសវាងផ្លូវបរាជ័យនៅក្នុងជីវិតទាំង ១២ យ៉ាង), គ)ការគោរពគុណព្រះរតនត្រៃទាំងបី និងការប្ដេជ្ញារចិត្តគោរពនូវគោលការណ៍សីលធម៌ទាំង ៥ យ៉ាង, និង ឃ)ការផ្សាយមេត្តាចិត្តដល់សត្វលោកក្នុងពេលបោះបាយបិណ្ឌ។

ក)តើការនាំយុវជនយុវតីក្រោកពីព្រលឹម ពិតជាធ្វើឱ្យពួកគេមានសតិបញ្ញាមិនល្អឬ? អត្ថបទស្រាវជ្រាវផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្ដជាច្រើនបានបង្ហាញពីគុណសម្បត្តិនៃការក្រោកពីព្រឹលឹមដូចជា៖នាំឱ្យមានអារម្មណ៍ស្រស់ស្រាយ ខួរក្បាលស្រឡះមិនស្ពឹកស្រពន់ គិតអ្វីបានលឿន ផ្ដោតអារម្មណ៍បានល្អ ជួយឱ្យស្បែកភ្លឺថ្លា ហើយក៏ជាការបណ្ដុះនិស្ស័យល្អប្រចាំខ្លួនផងដែរ។

ខ) សាសនវិធីមួយនេះគឺជាការច្របាច់បញ្ចូលគ្នារវាងទស្សនវិទ្យាពុទ្ធសាសនានិងប្រពៃណីខ្មែររបស់ព្រះបាទអង្គឌួង។ ក្នុងរាជ្យព្រះបាទអង្គឌួង ប្រទេសខ្មែរបានបែកបាក់ខ្ទីចខ្ទំាដោយសារតែសង្គ្រាមក្នុងស្រុកផង ដោយសារតែការឈ្លានពានពីប្រទេសជិតខាងផង រីឯសេដ្ឋកិច្ចជាតិក៏ធ្លាក់ដុនដាបជាខ្លាំង។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៤៩ ប្រទេសខ្មែរមានជម្ងឺរាតដ្បាតមួយឈ្មោះប៉េះ ដែលបណ្ដាលឱ្យមនុស្សស្លាប់ប្រាំរយនាក់ក្នុងមួយថ្ងៃៗ។ ក្នុងពេលនោះប្រជាជនមានប្រមាណមិនដល់មួយលាននាក់ជាងផង (សូមរកអានបន្ថែមសៀវភៅ ប្រវត្តិសាស្រ្ដនៃប្រទេសកម្ពុជា ភាគទី ១ របស់លោកបណ្ឌិត វ៉ាន់ឌី កាអុន)។ ការធ្វើបែបនេះប្រហែលព្រះអង្គចង់ទាញស្ថានភាពខ្មែរពីភាពអស់សង្ឃឹមដោយសារវិបត្តិនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ច មកទទួលការអប់រំក្នុងវិស័យព្រះពុទ្ធសាសនាផង ព្រោះពេលនោះគ្រឹះស្ថានអប់រំគឺនៅតាមវត្តអារាម (រហូតមកដល់សម័យបារាំង ទើបរដ្ឋបំបែកវិស័យអប់រំចេញពីវត្តអារាម)។

ទំនួញប្រែតគឺបទដែលពោលដោយលោកព្រឹទ្ធាចារ្យពេជ្រ សុខា ដើម្បីពង្រឹងចំណងមនោសញ្ចេតនារវាងឪពុកម្ដាយនិងកូនៗនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ។ សម្រាប់អ្នកដែលបាត់បង់ម្ដាយឪពុក គឺរយៈពេល ១៤ ថ្ងៃនេះហើយ ដែលជាវេលាដែលពួកគេអាចភ្ជាប់ចំណងមនោសញ្ចេតនារបស់ខ្លួនសារជាថ្មីជាមួយនឹងអ្នកមានគុណរបស់ពួកគេ។ លើសពីនេះទៀត ព្រឹទ្ធាចារ្យពេជ្រ សុខាក៏បានផ្ញើរសារដល់កូនៗដែលនៅមានឪពុកម្ដាយ កុំឱ្យបោះបង់ឱកាសល្អដែលពួកគេកំពុងតែមាន ត្រូវមើលថែឪពុកម្ដាយឱ្យបានល្អ។ ចំណែកឯការស្វាធ្យាយបរាភវសូត្រវិញ គឺជាពុទ្ធបណ្ដំរបស់ព្រះពុទ្ធចំពោះមនុស្សជាតិឱ្យគេចចេញពីរឿងវិនាសទាំង ១២ កង។ ខ្ញុំសូមមិនធ្វើការរៀបរាប់បន្ថែមទៀតទេត្រង់ចំណុចនេះ ដើម្បីទុកឱ្យមិត្រអ្នកអានរកមើលសេចក្តីពន្យល់របស់លោកគ្រូធម្មបណ្ឌិតហេង មណីចិន្តាទាក់ទងនឹងបរាភវសូត្រនេះបន្ថែមដោយខ្លួនឯងចុះ។

គ) នៅក្នុងរដូវបុណ្យរ៉ាម៉ាដាន អ៊ីស្លាមសាសនិកបានតមអាហារចាប់ពីថ្ងៃរះ រហូតដល់ថ្ងៃលិចក្នុងរយៈពេលពី ២៩ ទៅ ៣០ ថ្ងៃ ដើម្បីបន្សុទ្ធព្រលឹងផ្ដោតចិត្តទៅលើព្រះរបស់ពួកគេនិងដើម្បីអនុវត្តការលត់ដំខ្លួនគេផងដែរ។ ការមកវត្តថ្វាយបង្គំព្រះសុំសីលពីព្រលឹមរបស់យុវជនយុវតីខ្មែររយៈពេល ១៤ ថ្ងៃក្នុងមួយឆ្នាំនេះ បើប្រៀបធៀបជាមួយអ៊ីស្លាម ដូចជាមិនមានអ្វីធ្ងន់ធ្ងរពេកនោះទេ។ ក្នុងរយៈពេល ១៤ ថ្ងៃនេះជាពេលដ៏ល្អដែលយុវពុទ្ធសាសនិកអាចបណ្ដុះនិស្ស័យជាមួយព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ និងព្រះសង្ឃ ឬផ្សារភ្ជាប់ខ្លួនជាមួយនឹងវត្តអារាម និងរៀនសូត្រធម៌ រៀនស្វាធ្យាយបរា រៀនសុំសីល ។ល។

ឃ)ចំនុចចុងក្រោយគឺការបោះបាយបិណ្ឌ។ អំឡុងពេលនៃការបោះនោះ លោកព្រឹទ្ធាចារ្យតាមវត្តអារាមតែងនាំយុវពុទ្ធសាសនិកឱ្យសូត្រផ្សាយមេត្តាធម៌ដល់សាច់ញាតិដែលបានស្លាប់ទៅជាកើតប្រែត (प्रेत) ឬអមនុស្សផ្សេងៗដែលស្រែកឃ្លានអាហារ។ រឿងដួងព្រលឹង ឬ Spirit គឺជារឿងមនោសញ្ចេតនារវាងមនុស្សរស់និងមនុស្សដែលស្លាប់បាត់ទៅហើយ រឿងសាសនា រឿងប្រពៃណីរបស់ជាតិសាសន៍នីមួយៗ ដែលពួកអ្នកវិទ្យាសាស្រ្ដគ្មានលទ្ធភាពអាចវាយតម្លៃបានតាមរយៈឧបករណ៍ទំនើបរបស់ពួកគេ។ វាពិតជារឿងដែលមិនគួរទាល់តែសោះចំពោះការលើកយកភាពរីកចម្រើនផ្នែកបច្ចេកវិទ្យាវិទ្យាសាស្រ្ដរបស់ប្រទេសមួយចំនួន មកតិះទៀនការបោះបាយបិណ្ឌថាជាទង្វើឥតប្រយោជន៍ ខូចខាតសេដ្ឋកិច្ច ប៉ះពាល់បរិស្ថាន បង្កវិនាសកម្មដល់សង្គម ។ល។ ជាដើមនោះ។ សង្រ្គាមលោកទាំងពីរលើកបានសម្លាប់មនុស្សរាប់លាននាក់, វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចធំៗជាច្រើនលើកបានបង្ករជាចលាចល់ដល់សង្គម, ភាពជោគជ័យរបស់វិទ្យាសាស្រ្ដក្នុងការផលិតអាវុធទំនើបបានសម្លាប់មនុស្សរាប់លាននាក់, ភាពបរាជ័យរបស់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ដបានធ្វើឱ្យមនុស្សស្លាប់រាប់លាននាក់ជាក់ស្ដែងករណីកូរ៉ូណា និងការផ្ទុះជាតិគីមីនៅលីបង់, មនោគមន៍វិទ្យាស្អប់ខ្ពើមសាសនារបស់កុម្មុយនិស្ដ បានសម្លាប់មនុស្សជាតិរាប់លាននាក់ ។ល។ បើយកវិនាសកម្មដែលរៀបរាប់ខាងលើនេះ មកប្រៀបនឹងការបោះបាយបិណ្ឌ១៤ថ្ងៃរបស់យុវពុទ្ធសាសនិកខ្មែរ គឺពិតជារឿងគួរឱ្យខ្មាស់អៀនណាស់សម្រាប់ពួកអ្នកវិភាគទាំងនោះ។

អ្នកវិភាគខ្លះថាការធ្វើបែបគឺជាទង្វើមិនអាណិតដល់កសិករទេ។ នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ បើខ្ញុំជាកសិករ ខ្ញុំនឹងសប្បាយចិត្តខ្លាំង បើមានគេទិញអង្ករខ្ញុំច្រើនយកទៅធ្វើបាយបិណ្ឌ។ ហេតុអ្វីបានទិញយកទៅបោះចោល? មិនមែនយកទៅបោះចោលទាំងស្រុងនោះទេ គឺមួយចំណែកយកទៅប្រគេនព្រះសង្ឃនិងលោកយាយលោកតានៅក្នុងវត្តបរិភោគ ហើយមួយចំណែកទៀតយកទៅឱ្យអមនុស្សបរិភោគ, បើប្រែតបរិភោគមិនបាន ក៏មានអមនុស្សផ្សេងទៀត (អមនុស្សគឺសត្វដែលមិនមែនជាមនុស្ស) អាចជាឆ្កែ ឆ្មា បក្សា បក្សី ស្រមោច សង្អារ អង្រ្កង ជន្លេន ។ល។ បើសត្វទាំងនោះបរិភោគមិនអស់ទេ បាយនោះនឹងរលួយនឹងក្លាយជាចំណីសត្វរុយ សត្វដង្កូវ និងសត្វជាច្រើនទៀតដែលអាស្រ័យនៅក្នុងវត្តអារាម។ ហេតុអ្វីបាននាំគ្នាទៅបំផ្លាញបរិស្ថានវត្តអារាម? បាយបិណ្ឌគឺកើតចេញពីគ្រាប់ធញ្ញជាតិ វាមិនបង្ករជាតិពុលដល់បរិស្ថានដូចជាផ្សែងឡាន ផ្សែងម៉ូតូ ផ្សែងយន្តហោះ ការជីករ៉ែ ការបំផ្លាញព្រៃឈើនោះទេ។ ហើយដុំបាយនេះមិនបង្ករភាពកខ្វក់ដល់បរិស្ថានដូចក្រុមហ៊ុនផលិតថង់ប្លាសិ្ទក ដបប្លាស្ទិក ប្រអប់ប្លាស្ទិក ។ល។ ប្រចាំថ្ងៃនោះទេ។ បើសត្វស៊ីមិនអស់ទេ ដុំបាយនោះនឹងរលួយក្លាយទៅជាជីនៅក្នុងរយៈពេលដ៏ខ្លីមួយ។ នៅតាមវត្តអារាមខ្លះ ព្រះគ្រូចៅអធិការក៏លោកតែងណែនាំឱ្យបោះដុំបាយដាក់ក្នុងកន្ត្រក់ដែរ បន្ទាប់មកលោកយកទៅដាក់ឱ្យសត្វស៊ី ឬលោកអាចយកទៅដាក់តាមគុម្ពរុក្ខជាតិវានឹងរលួយក្លាយទៅជាជីសម្រាប់ការលូតលាស់របស់រុក្ខជាតិនោះ។

អត្ថបទដោយៈ សាន ពិសិទ្ធិ

Click here to view the author’s biography