Author: Pisith San

សេដ្ឋកិច្ចសម្មាមគ្គ៖ អាហារជាមូលដ្ឋានសេដ្ឋកិច្ច និង សេដ្ឋសាស្ត្រ ក្នុងគុណតម្លៃព្រះពុទ្ធសាសនា

June 13, 2021

ប្រទេសអ៊ីស្តូនី សហភាពអឺរ៉ុប៖​ នាពេលព្រឹកព្រហាមមួយ ខ្ញុំករុណា-អាត្មាភាពបានចេញទៅបំពេញកិច្ចការផ្ទាល់ខ្លួននៅខាងក្រៅកុដិដែលស្នាក់នៅដើម្បីសិក្សា។ ខណៈពេលដែលកំពុងឈរចាំឡានក្រុងជាមួយនឹងមនុស្សដទៃផ្សេងទៀតនោះ មានស្រ្ដីវ័យចំណាស់ជនជាតិអ៊ីស្តូនីមួយរូបបានដើរសំដៅមករក​ នៅក្នុងទឹកមុខញញឹមញញែមប្រកបដោយភាពជឿជាក់។ គាត់មិនបាននិយាយអ្វីទាំងអស់ក្រៅពីលូកដៃចូលទៅក្នុងកាបូបរបស់គាត់ ហើយទាញយកនំមួយដុំមកប្រគេនដោយទឹកមុខរីករាយ ហាក់ដូចជាគាត់បានស្គាល់ ច្បាស់ថាជានរណា ទាំងដែលខ្ញុំករុណា-អាត្មាភាពខ្លួនឯង ស្ទើរតែភ្លេចថាខ្លួនគឺជានរណាទៅហើយ។ នំមួយដុំនេះ មិនត្រឹមតែបានជួយឱ្យបាត់ឃ្លានមួយព្រឹកនោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏បានខ្សឹបដាក់ត្រចៀកថា៖ «ពិសិទ្ធិ អ្នកឯងជាភិក្ខុក្នុងពុទ្ធសាសនា ទោះបីជាអ្នកទៅដល់ទីណាក៏ដោយ អ្នកនៅតែជាមនុស្សជំពាក់គុណបាយបាត្រនិងវត្តអារាមជានិច្ច»។ … More សេដ្ឋកិច្ចសម្មាមគ្គ៖ អាហារជាមូលដ្ឋានសេដ្ឋកិច្ច និង សេដ្ឋសាស្ត្រ ក្នុងគុណតម្លៃព្រះពុទ្ធសាសនា

ចរណវិទ្យា៖ ការចូលរួមគំនិតអំពីសុភមង្គលបុគ្គលនិងគ្រួសារ

June 10, 2021

ជារឿងមួយដែលមិនអាចប្រកែកបានទេ ដែលថាកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ជាតិនីមួយៗ អាចកើនឡើងបានដោយអាស្រ័យវប្បធម៌បរិភោគនិយមមួយនេះ ព្រោះថាការនិយមបរិភោគច្រើន ជាកម្លាំងជំរុញឱ្យការផ្គត់ផ្គង់និងតម្រូវការកើនឡើងខ្ពស់ ដែលជាប្រភពនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចតាមបែបប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី បញ្ហានៅត្រង់ថា តើកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ៧% ក្នុងមួយឆ្នាំ អាចធ្វើឱ្យសុភមង្គលជីវិតនៃប្រជាពលរដ្ឋនៃប្រទេសនោះកើនឡើងបាន ៧% ដែរឬទេ? … More ចរណវិទ្យា៖ ការចូលរួមគំនិតអំពីសុភមង្គលបុគ្គលនិងគ្រួសារ

សេដ្ឋកិច្ចសម្មាមគ្គ៖ សមតុល្យរវាងអ្នកផ្ដលឱ្យ និងអ្នកទទួលយក

March 26, 2021

ក្នុងរយៈពេលជិតពីរឆ្នាំនេះ វិបត្តិកូរ៉ូណាបានជះផលអវិជ្ជមានដល់ជីវភាពប្រជាជននៅក្នុងពិភពលោកជាច្រើនផ្នែកឥតគណនា។ ត្រឹមតែរយៈពេលដ៏ខ្លីប៉ុណ្ណោះ មេរោគនេះបានឆ្លងចូលទៅក្នុងខ្លួនប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ១២៤ លាននាក់ ក្នុងនោះមានអ្នកបាត់បង់ជីវិតរហូតដល់ទៅ ២ លាននាក់ជាង ដែលជាការបាត់បង់ដ៏ច្រើនបំផុតមួយនៅក្នុងប្រវត្តិមនុស្សជាតិ។ បើក្រឡេកមកមើលជ្រុងសេដ្ឋកិច្ចតាមរយៈការចុះផ្សាយរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំនៃមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិវិញ (IMF) បានឱ្យដឹងថា សេដ្ឋកិច្ចពិភាពលោកឆ្នាំ ២០២០ បានធ្លាក់ចុះក្រោម ៤.៩% ដែលជាវិបត្តិដ៏ធ្ងន់ធ្ងរមួយបន្ទាប់ពីមហាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនាទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៣០ មក។ វិបត្តិដែលកើតចេញពីមេរោគកូរ៉ូណានេះ បានធ្វើឱ្យមនុស្សជាច្រើនលាននាក់បាត់បង់ការងារ និងប្រាក់ចំណូល ដែលជាមូលហេតុមួយធ្វើឱ្យពួកគេពុំមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការទប់ទល់នឹងបំណុល និងការចំណាយនៅក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ។ … More សេដ្ឋកិច្ចសម្មាមគ្គ៖ សមតុល្យរវាងអ្នកផ្ដលឱ្យ និងអ្នកទទួលយក

សេដ្ឋកិច្ចសម្មាមគ្គ៖ ជ្រុងមួយនៃការយល់ឃើញទៅលើកំណើនសេដ្ឋកិច្ចតាមរយៈគុណតម្លៃព្រះពុទ្ធសាសនា

January 4, 2021

ពិភពលោកបានដើរចេញពីទំនៀមទម្លាប់និយម មករកភាពជឿនលឿននិយម ចាប់តាំងពីបដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មដំបូងដែលមានដើមកំណើតចេញពីសង្គមអឺរ៉ុបនៅសតវត្សទី ១៨ មកម្លេះ។ របបគំហើញថ្មី ការស្រាវជ្រាវបែបវិទ្យាសាស្រ្ដ ការបង្កើតថ្មី ការជំរុញកំណើនផលិតកម្ម ការពង្រីកទីផ្សារ គឺសុទ្ធតែរឿងដែលប្រទេសនីមួយៗ នៅក្នុងពិភពលោកចាត់ទុកជាគោលការណ៍អាទិភាពនៅក្នុងការពន្លឿនដំណើរការអភិវឌ្ឍ ការជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងការបង្ហាញមោទនភាពខ្លួននៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ … More សេដ្ឋកិច្ចសម្មាមគ្គ៖ ជ្រុងមួយនៃការយល់ឃើញទៅលើកំណើនសេដ្ឋកិច្ចតាមរយៈគុណតម្លៃព្រះពុទ្ធសាសនា

Book Review: A Promised Land ឬ ដែនដីនៃក្ដីសង្ឃឹម

December 8, 2020

A Promised Land ឬ «ដែនដីនៃក្ដីសង្ឃឹម» គឺជាស្នាដៃនិពន្ធលើកទីបីរបស់អតីតប្រធានាធិបតីអូបាមា បន្ទាប់ពីសៀវភៅ Dream from My Father និង The Audacity of Hope។ «ដែនដីនៃក្ដីសង្ឃឹម» របស់អូបាមាបានក្លាយជាសៀវភៅដែលលក់ដាច់បំផុត។​ ត្រឹមតែរយៈពេល ២៤ ម៉ោងប៉ុណ្ណោះ សៀវភៅនេះ មានអ្នកទិញយកទៅអានរហូតដល់ជិតមួយលានក្បាល។ សៀវភៅនេះទទួលបានការពេញនិយមខ្លាំងអាចបណ្ដាលមកពីលោកជាមនុស្សល្បីស្រាប ជាអតីតមេដឹកនាំប្រទេសមហាអំណាច និងអាចមកពីលោកជាបញ្ញវន្តដែលមានទេពកោសល្យក្នុងការនិយាយនិងការសរសេរ ដែលគេធ្លាប់បានដឹងពីមុនមកតាមរយៈស្នាដៃនិពន្ធ និងសុន្ទរកថារបស់លោក។ នៅក្នុងសៀវភៅដែលមានកម្រាស់ជិតមួយពាន់ទំព័រនេះ លោកអូបាមាបានចំណាយពេលជិតបួនឆ្នាំ ដើម្បីសរសេររៀបរាប់ពីកុមារភាពរបស់លោកជាមួយនឹងម្ដាយ ជីវិតគ្រួសារ ជំនឿ ទស្សនៈនយោបាយ ការរើសអើងជាតិសាសន៍នៅក្នុងសង្គមអាមេរិក និងការធ្វើការសម្រេចចិត្តក្នុងអំឡុងពេលនៃកាន់អំណាចរបស់លោក។ … More Book Review: A Promised Land ឬ ដែនដីនៃក្ដីសង្ឃឹម

តើការបោះបាយបិណ្ឌ នាំឱ្យខ្ចះខ្ជាយ និងធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិធ្លាក់ចុះធ្ងន់ធ្ងរដល់កំរិតណា?

September 7, 2020

ចាប់តាំងពីរដូវកាន់បិណ្ឌបានចូលដល់ភ្លាម ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលគោរពស្រឡាញ់ព្រះពុទ្ធសាសនា បាននាំគ្នាទៅវត្តអារាម ដើម្បីបំពេញនូវកតញ្ញុតាធម៌ដឹងគុណចំពោះអ្នកដែលធ្លាប់ធ្វើសេចក្តីល្អដល់ខ្លួនតាមទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីជាតិនិងសាសនា។ រូបភាពជាច្រើនត្រូវបានគេបង្ហាញនៅលើបណ្ដាញសង្គម ទាំងផ្នែកវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមាន។ ក្នុងនោះក៏ឃើញមានអ្នកនយោបាយ និស្សិត បញ្ញវន្ត រួមទាំងព្រះសង្ឃនិងអតីតព្រះសង្ឃផងដែរ បានបង្ហាញនូវការព្រួយបារម្ភរបស់ខ្លួនចំពោះឱនភាពសេដ្ឋកិច្ចជាតិ ដោយអ្នកខ្លះបានលើកឡើងថា៖ ការយកដុំបាយទៅបោះចោលនៅក្នុងវត្តអារាមបែបនេះ វាពិតជារឿតឥតប្រយោជន៍ណាស់ ជាការមិនគិតគូរអាណិតដល់កសិករដែលជាអ្នកដាំដុះ នាំឱ្យខូចខាតដល់សេដ្ឋកិច្ចជាតិ ប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថានវត្តអារាម រហូតមានអ្នកខ្លះបានបញ្ចេញទស្សនៈឱ្យលុបបំបាត់ប្រពៃណីនេះចោលផងក៏ឃើញមាន ដោយលើកឡើងថាវាមិនមានក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ។ល។ ជាដើម។ … More តើការបោះបាយបិណ្ឌ នាំឱ្យខ្ចះខ្ជាយ និងធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិធ្លាក់ចុះធ្ងន់ធ្ងរដល់កំរិតណា?

មាគ៌ាឆ្ពោះទៅរកអរិយសង្គម

July 26, 2020

ការពីសប្ដាហ៍មុនខ្ញុំបានអានអត្ថបទមួយដែលចុះផ្សាយដោយគេហទំព័រសប្បាយញូស៍។ អត្ថបទនោះបានរៀបរាប់ពីព្រះចៅអធិរាជចិនមួយអង្គ ទ្រង់បានកសាងរាជវាំងដ៏ធំមហិមាមួយ គ្រប់ដណ្ដបលើផ្ទៃដីប្រមាណ៧០ហិកតា។ នៅក្នុងថ្ងៃនេះឆ្នាំមុនខ្ញុំបានធ្វើដំណើរទៅកាន់ទីក្រុងប៉េកាំងដើម្បីធ្វើទិដ្ឋាការ ហើយសល់ពេលក៏បានឆ្លៀតចូលទៅទស្សនារាជវាំងនោះដែរ គឺពិតជាស្រស់ស្អាតដូចអ្វីដែលគេបាននិយាយមែន ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនបាននឹកដល់ថាព្រះរាជាសម័យនោះមិនបានកសាងបង្គន់ក្នុងរាជវាំងដ៏ធំមហិមា ព្រោះទ្រង់មិនចង់ឱ្យក្លិនមិនល្អចេញពីបង្គន់នោះទៅបំផ្លាញភាពប្រណិតនៃរាជវាំងបែបនេះនោះទេ។ រាជវាំងគឺតំណាងឱ្យភាពប្រណិតឬស្ថានសួគ៌នៅក្នុងភពមនុស្សដែលគេសាងសងឡើងសម្រាប់អាទិទេពសន្មតិ (សម្មតិទេវ)។ ដើម្បីរក្សាប្រណិតភាពបរមរាជវាំង វត្ថុដែលត្រូវនាំចូលនិងបញ្ចេញចោល គឺត្រូវតែមានការគ្រប់គ្រងដ៏ច្បាស់លាស់បំផុតមួយ។ … More មាគ៌ាឆ្ពោះទៅរកអរិយសង្គម

តើព្រះសង្ឃដែលចូលរួមសកម្មភាពសង្គមនយោបាយគួរដែរឬទេ?

June 12, 2020

សំនួរខាងលើនេះជាសំនួរដែលគេនិយមលើកមកពិភាក្សាណាស់ មិនថាតែនៅក្នុងសង្គមសង្ឃទេ សូម្បីតែសង្គមខាងក្រៅ ម្ដងម្កាលក៏ឃើញមានយកបញ្ហានេះមកសួរដេញដោលគ្នាដែរ។ សំនួរនេះជាសំនួរដែលឆ្លើយមិនចេះត្រូវ ទោះបីជាអ្នកឆ្លើយខំលើកយកទឡ្ហីករណ៍ច្រើនយ៉ាងណាមកបញ្ចាក់ក៏ដោយ ប្រសិនបើអ្នកសួរទើសចិត្តតែបន្តិច គឺឱ្យពិន្ទុសូន្យភ្លាម។ ដូច្នេះហើយ មុនពេលសម្រេចចិត្តឆ្លើយសំនួរនេះ ខ្ញុំបានរំពឹងទុកជាស្រេចហើយថា ខ្ញុំនឹងបានពិន្ទុមិនតិចជាងសូន្យ ហើយក៏មិនច្រើនជាងសូន្យដែរ និយាយរួមគឺសូន្យតែម្ដង។ … More តើព្រះសង្ឃដែលចូលរួមសកម្មភាពសង្គមនយោបាយគួរដែរឬទេ?

សង្គមពុទ្ធ សង្គមឈ្លូស សង្គមខ្លា

May 21, 2020

កាលនៅរៀនពុទ្ធិកបឋមសិក្សាវត្តអន្លង់វិល ខ្ញុំបានអានអត្ថបទមួយរបស់ឥន្ទបញ្ញោភិក្ខុ ហេង មណីចិន្តា។ អត្ថបទនោះបានរៀបរាប់ពីពាក្យថា «សង្គម» អមជាមួយនឹងការពន្យល់ដ៏គួរឱ្យជក់ចិត្ត។ រចនាករប្រដូចពាក្យ «សង្គម» (संगम) ជាភាសាបាលី ជាមួយនឹងពាក្យ «សង្គ្រាម» (संग्राम) ជាភាសាសំស្រ្កឹត ថាមាន័យអាចប្រើជំនួសគ្នាបាន។ សម្រាប់អស់លោកអ្នកសិក្សាអក្សរសាស្រ្ដបាលី ប្រាកដជាបានឃើញពាក្យពីរ៖ «សង្គមៈ» និង «សង្គាមៈ» ហើយ។ ពាក្យទាំងពីរហ្នឹងមានឬសគល់មកពី «សំ+គម» ដូចគ្នា ប៉ុន្តែនិយមន័យនៃពាក្យទាំងពីរនេះ មានសភាពធ្ងន់ស្រាលជាងគ្នាបន្តិចគឺ៖ «សង្គមៈ» ការប្រមូលផ្ដុំគ្នាដើម្បីជជែកពិភាក្សា ឯពាក្យ «សង្គាមៈ» ការប្រមូលផ្ដុំគ្នាដើម្បីវៃ កាប់ចាក់ ទាត់ធាក់ ទាស់ទែងគ្នា។ ពាក្យ «សង្គម» ត្រូវបានគេប្រើទៅក្នុងបរិបទស្រាលៗដូចជាសង្គមគ្រួសារ សង្គមជាតិ​ សង្គមសង្ឃ សង្គមនិយម ។ល។ រីឯពាក្យ «សង្រ្គាម» ត្រូវបានគេប្រើនៅក្នុងបទធ្ងន់ៗដូចជា សង្គ្រាមក្នុងស្រុក សង្រ្គាមលោក សង្គ្រាមត្រជាក់សូវៀតនិងអាមេរិក ឬសង្រ្គាមពាណិជ្ចកម្មត្រាំនិងចិនជាដើម។ នៅក្នុងសម័យបច្ចេកវិទ្យាទំនើប ពាក្យថា «សង្គម» ត្រូវបានគេភ្ជាប់ជាមួយនឹងពាក្យថា «បណ្ដាញ» ទៅជា «បណ្ដាញសង្គម» ដើម្បីជំនួសឱ្យពាក្យ «Social Media»។ … More សង្គមពុទ្ធ សង្គមឈ្លូស សង្គមខ្លា

ជ្រុងមួយនៃការផ្លាស់ប្ដូរប្រព័ន្ធអប់រំពីសាលាវត្តទៅជាជាសាលារដ្ឋ

May 4, 2020

នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៣ ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទបានក្លាយជាស្ថាប័នអប់រំដ៏មានឥទ្ធិពលមួយដែលបានចូលរួមយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការផ្ដល់នូវចំណេះដឹងផ្លូវលោកនិងផ្លូវធម៌ដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយចំនួនផងដែរ។ ជាក់ស្ដែងក្រៅពីការសកម្មភាពផ្នែកសាសនា វត្តអារាមត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាដ៏ពេញនិយមមួយនៅក្នុងសង្គមខ្មែរអស់ជាច្រើនសតវត្សមកហើយ។ គោលបំណងសំខាន់នៃសាលាវត្តគឺដើម្បីផ្តល់ចំណេះដឹងទូទៅទាក់ទងនឹងជីវិតនិងសង្គមដូចជាសីលធម៌ សាសនា វប្បធម៌ អក្សរសាស្ត្រ តារាវិទ្យា ប្រវត្តិសាស្រ្ត សិល្បៈ នយោបាយ ច្បាប់ ស្ថាបត្យកម្ម និងវិជ្ជាជីវៈផ្សេងៗទៀត។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់មិនថាក្រុមគ្រួសាររាជវង្ស មន្ត្រីរាជការ កសិករ អ្នកមាន ឬអ្នកក្រទេគឺបានបញ្ជូនកូនចៅរបស់ពួកគេឱ្យទៅទទួលការអប់រំនៅវត្តអារាម ដែលមានព្រះសង្ឃជាអ្នកបង្ហាត់បង្រៀន។ … More ជ្រុងមួយនៃការផ្លាស់ប្ដូរប្រព័ន្ធអប់រំពីសាលាវត្តទៅជាជាសាលារដ្ឋ