Sao Phal Niseiy: How do Buddhist economics and governance differ from conventional Western economics and models of governance? San Pisith: This is a big question. I am not sure my answer would be sufficient to fully cover the core of the question. When we talk about economics and governance, we are dealing with the two … More My Interview with Cambodianess on Buddhism and the Path to Good Economics

សន្និបាតនេះ បានបង្ហាញពីគុណតម្លៃជាច្រើនប្រការ ប៉ុន្តែប្រការមួយដែលយើងមិនអាចមើលរំលងបាននោះ គឺសន្និបាតនេះដូចជាបានឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីពុទ្ធវចនៈ ស្តីអំពីការបានយោនយកកំណើតកើតមកជាមនុស្ស ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ចាត់ទុកថាជារឿងដ៏កម្របំផុត និង ជាលាភដ៏ធំបំផុតមួយ (កិច្ឆោ មនុស្សបដិលាភោ)។  កំណើតជាមនុស្សនេះជាកំណើតមួយដែលមានសំណាងជាងកំណើតសត្វដទៃផ្សេងទៀត ព្រោះថាកំណើតជាមនុស្សនេះ ព្រះពុទ្ធអង្គបានប្រាប់ថា មនុស្សមាន «ធម្មសញ្ញា» សម្រាប់សម្គាល់រឿងល្អ អាក្រក់ បុណ្យ បាប គុណ ទោស និងហេតុ ផលជាដើម។ ធម្មសញ្ញានេះហើយដែលនាំឱ្យក្រុមមនុស្សមានលទ្ធភាពធ្វើសង្គមូបនីយកម្ម (Socialization) រហូតឈានដល់ការបង្កើតរដ្ឋ និងការបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដើម្បីថែរក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គមដែលពួកគេកំពុងតែរស់នៅ។ ច្បាប់នៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឬភាសានៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាហៅថា សីលនិងវិន័យ នោះ គឺជាកិច្ចសន្យាសង្គមមួយ ដែលក្រុមមនុស្សជាតិបានព្រមព្រៀងគ្នាបង្កើតឡើង ក្នុងគោលបំណងការពារសុវត្ថិភាពក្រុមមនុស្សដែលងាយរងគ្រោះ ពីការបំភិតបំភ័យ ឬការបៀតបៀនដោយកម្លាំងកាយក្ដី កម្លាំងប្រាជ្ញាក្ដី ពីសំណាក់ក្រុមមនុស្សផ្សេងទៀតដែលមានឬទ្ធានុភាព នៅក្នុងសង្គមរបស់ពួកគេ។ … More ព្រះពុទ្ធសាសនា និង សិទ្ធិមនុស្ស

ទឹកភ្លៀងបានថមថយកម្លាំងបន្តិចម្ដងៗ ឯរុក្ខជាតិនានាក៏ចាប់ផ្ដើមប្រែពណ៌ពីខៀវខ្ចីបៃតង ទៅជាលឿនទុំក្រហមឆ្អិនឆ្អៅ ហើយក៏ចាប់ផ្ដើមរុះរោយលាចាកមែកតាមដំណើរនៃវដ្ដៈធម្មជាតិ ដើម្បីទទួលស្វាគមន៍រដូវរំហើយ ដែលនឹងមកដល់នាពេលដ៏ឆាប់ខាងមុខនេះ។ មិនខុសពីស្លឹករុក្ខជាតិប៉ុន្មានទេ បន្ទាប់ពីស្នាក់នៅក្នុងអារាមជាមួយគ្នាអស់រយៈពេល ៣ ខែរួចមក ព្រះសង្ឃដែលគង់នៅតាមអារាមនានាទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានោះ ក៏នឹងត្រៀមខ្លួនត្រាច់ចរធ្វើដំណើរទៅកាន់ទិសដៅផ្សេងៗ ដើម្បីបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនឱ្យស្របទៅនឹងពុទ្ធបណ្ដាំថា៖ «ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ អ្នកទាំងឡាយចូរត្រាច់ទៅកាន់ចារិក (គឺស្រុក និងនិគម និងរាជធានី ហើយសំដែងធម៌) ដើម្បីជាប្រយោជន៍ និងសេចក្តីសុខដល់ជនជាច្រើន ដើម្បីអនុគ្រោះដល់សត្វលោក ដើម្បីជាប្រយោជន៍ ដើម្បីជាគុណ ដើម្បីសេចក្តីសុខ ដល់ទេវតា និងមនុស្សទាំងឡាយ»។ … More បវារណាកម្ម៖ ទិវាបន្ទាបខ្លួនឱ្យអ្នកដទៃប្រដៅណែនាំ តាមរយៈវប្បធម៌ព្រះពុទ្ធសាសនា

ចំណុចនេះក៏បានបង្ហាញឱ្យយើងឃើញថា ស្ថាប័នពុទ្ធសាសនាបានផ្ដល់តម្លៃការចូលរួមជាសាធារណៈ ក្នុងការធ្វើកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងអភិបាលកិច្ចពុទ្ធសាសនាផងដែរ។ ព្រះពុទ្ធអង្គបានបញ្ជាក់ថាអនាគតពុទ្ធសាសនា អាចរីកចម្រើនឬអន់ថយ អាស្រ័យទៅលើការចូលរួមក្នុងការគិត ការពិភាក្សា និងការអនុវត្តពីសំណាក់មនុស្ស ៤ក្រុម គឺ៖ ភិក្ខុ (អ្នកបួសជាបុរស) ភិក្ខុនី (អ្នកបួសជាស្រី្ដ) ឧបាសក និងឧបាសិកា។ ការយកមតិរិះគន់របស់អ្នកស្រុកទៅពិភាក្សាដើម្បីធ្វើកំណែទម្រង់បែបនេះ បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ព្រះពុទ្ធអង្គមិនបានកំណត់តួនាទីអ្នកស្រុកត្រឹមតែជាអ្នកឧបត្ថម្ភចង្ហាន់បិណ្ឌបាត ឬបច្ច័យ ៤ តែម្យ៉ាងនោះទេ ប៉ុន្តែសិទ្ធិចូលរួម និងសេរីភាពបញ្ចេញមតិទៅលើប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងសង្គមសង្ឃរបស់ពួកគេ ក៏ត្រូវបានទទួលស្គាល់និងឱ្យតម្លៃពីសំណាក់ព្រះពុទ្ធអង្គផងដែរ តាំងតែ ២៦០០ ឆ្នាំមុនមកម្លេះ។ … More ការចូលព្រះវស្សា៖ ចំណុចផ្ដើមនៃកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង និងអភិបាលកិច្ចពុទ្ធសាសនា

ប្រទេសអ៊ីស្តូនី សហភាពអឺរ៉ុប៖​ នាពេលព្រឹកព្រហាមមួយ ខ្ញុំករុណា-អាត្មាភាពបានចេញទៅបំពេញកិច្ចការផ្ទាល់ខ្លួននៅខាងក្រៅកុដិដែលស្នាក់នៅដើម្បីសិក្សា។ ខណៈពេលដែលកំពុងឈរចាំឡានក្រុងជាមួយនឹងមនុស្សដទៃផ្សេងទៀតនោះ មានស្រ្ដីវ័យចំណាស់ជនជាតិអ៊ីស្តូនីមួយរូបបានដើរសំដៅមករក​ នៅក្នុងទឹកមុខញញឹមញញែមប្រកបដោយភាពជឿជាក់។ គាត់មិនបាននិយាយអ្វីទាំងអស់ក្រៅពីលូកដៃចូលទៅក្នុងកាបូបរបស់គាត់ ហើយទាញយកនំមួយដុំមកប្រគេនដោយទឹកមុខរីករាយ ហាក់ដូចជាគាត់បានស្គាល់ ច្បាស់ថាជានរណា ទាំងដែលខ្ញុំករុណា-អាត្មាភាពខ្លួនឯង ស្ទើរតែភ្លេចថាខ្លួនគឺជានរណាទៅហើយ។ នំមួយដុំនេះ មិនត្រឹមតែបានជួយឱ្យបាត់ឃ្លានមួយព្រឹកនោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏បានខ្សឹបដាក់ត្រចៀកថា៖ «ពិសិទ្ធិ អ្នកឯងជាភិក្ខុក្នុងពុទ្ធសាសនា ទោះបីជាអ្នកទៅដល់ទីណាក៏ដោយ អ្នកនៅតែជាមនុស្សជំពាក់គុណបាយបាត្រនិងវត្តអារាមជានិច្ច»។ … More សេដ្ឋកិច្ចសម្មាមគ្គ៖ អាហារជាមូលដ្ឋានសេដ្ឋកិច្ច និង សេដ្ឋសាស្ត្រ ក្នុងគុណតម្លៃព្រះពុទ្ធសាសនា